Queen & The Gathering

Al sinds mijn lagere schoolperiode in de jaren '70 luister ik veel en graag naar muziek. Het begon met een interesse voor Blondie en ABBA. In de jaren '80 maakte ik via Marillion kennis met de wereld van de symfonische rock, waarna ik op zoek ging naar de roots hiervan bij groepen als Yes en Genesis. Iron Maiden was dan weer de opstap naar de heavy metal. Dit genre, met zijn vele vertakkingen (kijk in dit verband maar eens naar Metal, A Headbanger's Journey), volg ik ook nu nog met een meer dan gewone belangstelling. Maar evenzeer kan de akoestische folkpop mij ontroeren. Simon and Garfunkel zijn hiervan de onbetwiste ambassadeurs, maar modernere varianten als Kings Of Convenience zijn zeker het ontdekken waard. Ook in ons eigen taalgebied worden er met de regelmaat van de klok albums uitgebracht die het beluisteren meer dan waard zijn: Boudewijn De Groot is na al die jaren nog steeds zijn authentieke zelf, maar er staan ook nieuwe generaties artiesten op als Spinvis, waarbij het moeilijk wordt welk label dan ook erop te kleven. En los van deze populaire stromingen, zet ik ook wel eens een streepje jazz, (modern) klassiek of wereldmuziek op. Ik wil maar zeggen: het is voor mij belangrijker dat een muzikant goeie muziek maakt, dan dat hij of zij in een bepaald genre onder te brengen is.

Ik leer graag nieuwe muziek kennen, maar er zijn twee bands die al jaren een vaste waarde in mijn leven zijn. En ze zijn op de één of andere manier met elkaar verbonden, maar daarover straks meer. Het gaat om de Britse groep Queen en de Nederlandse groep The Gathering.

Queen is ontstaan in het jaar dat ik geboren ben: 1970. Begonnen als een soort van progressieve hardrockgroep, zijn ze in de loop van hun carrière geëvolueerd naar een band die zich niet op één genre laat vastpinnen. Luister naar hun meesterwerk A Night At The Opera: de veelzijdigheid van deze plaat is werkelijk onovertroffen.

Ik kan vele redenen bedenken waarom Queen uitzonderlijk was. (Hoewel ze met Paul Rodgers nog wel opgetreden hebben en een live-CD en -DVD uitgebracht hebben, is Queen voor mij de groep met Freddie Mercury, die in 1991 gestorven is. Ik heb het dus over Queen in de verleden tijd.) De belangrijkste reden is wellicht, dat ze als vier vrienden en collega's goed met elkaar konden opschieten. Als het niet botert tussen mensen, blijven ze niet ruim 20 jaar samen muziek maken. Verder is het niet onbelangrijk dat Queen de klassieke basisbezetting van een rockgroep vertegenwoordigt: bas, drum en gitaar. Je kunt ervan zeggen wat je wilt, maar deze klassieke combinatie is in zijn eenvoud vaak sterker dan grotere gezelschappen.

Queen zou je zelfs kunnen omschrijven als het prototype van een rockgroep:
Freddie Mercury, de excentrieke zanger en een geweldige entertainer
Brian May, het muzikale genie en één van de beste gitaristen die ik ken
John Deacon, de stille bassist die zich eerder op de achtergrond houdt
Roger Taylor, de drummer en “knapperd” van het gezelschap

Dat ze vertrekken vanuit een klassieke rockbezetting, wil niet zeggen dat ze nooit geëxperimenteerd hebben, integendeel. Queen was een groep die de eigen grenzen steevast verlegde op verschillende manieren: door originele instrumenten te gebruiken (harp, ukelele,...), door in vreemde talen te zingen (bijvoorbeeld Teo Torriatte (Let Us Cling Together) uit A Day At The Races is deels in het Japans gezongen), door de mogelijkheden van de muziekstudio uit te buiten (luister maar eens hoe zij lagen stemmen of gitaarpartijen op mekaar leggen, zodat het lijkt alsof je een gezelschap van tientallen muzikanten en zangers hoort), enz.

Queen maakte ook uitstapjes naar de film. In 1980 verzorgden ze de soundtrack van Flash Gordon, met gemengde reacties als gevolg. Voor cultfilmliefhebbers zoals ikzelf is de film echter een visueel en auditief festijn.

In 1986 pakten ze het voor Highlander anders aan: ze schreven geen complete soundtrack, maar wel een aantal nummers voor de film. De LP die erop volgde, A Kind Of Magic, bevat naast nummers uit de film ook muziek die niks met de film te maken heeft. A Kind Of Magic werd wel een succes, en enkele nummers uit de film werden hits. Highlander gaat over een ras van onsterfelijken waarvan er uiteindelijk slechts één kan overblijven. De film wisselt scènes uit het heden en het (verre) verleden af, waarin we steeds dezelfde protagonisten zien terugkeren. In de film wordt verwezen naar een bijeenkomst van de laatste onsterfelijken: The Gathering.

Ondertussen is er in Nederland een groepje tieners begonnen met een metalgroep, en deze naam vinden ze wel cool. Ze besluiten als The Gathering death metal te gaan maken, maar integreren van in het begin melodieuze elementen en vrouwenzang in hun muziek. Intussen is dit gemeengoed geworden – denk maar aan al die gothic metal groepen met zangeressen in de gelederen (Nightwish, Within Temptation,...) – maar einde jaren '80 was dit behoorlijk vernieuwend.

Het debuut Always... was, in z'n genre, een behoorlijk succesvol debuut waarvan ik onmiddellijk ondersteboven was. Rauwe death metal, gecombineerd met synthesizertapijten en een heldere vrouwenstem: nog nooit had ik zoiets gehoord. In de opvolger Almost A Dance moest de rauwe grunt plaats ruimen voor een heldere mannenstem, maar de fans en de critici volgden niet. Nochtans: als je de CD nu beluistert, moet je toegeven dat ze absoluut niet slecht is. De muzikanten van The Gathering gaven toen al aan waar ze nog altijd voor staan: niet ter plaatse blijven trappelen, maar eigenzinnig nieuwe wegen durven bewandelen.

Met Mandylion beleefde The Gathering een doorbraak, niet in de laatste plaats door een nieuwe zangeres in de persoon van Anneke Van Giersbergen. Zij bleek het ontbrekende puzzelstuk te zijn voor The Gathering. Met haar zou de groep ook meer en meer het metalpad verlaten. De muziek werd experimenteler en meer dan eens haalde de elektronica de bovenhand. Hun experimenteerdrift kwam het best tot uiting in CD's als How To Measure A Planet en Black Light District. Sommigen noemen het triprock, om het kind een naam te geven; in elk geval werd met elke CD duidelijker dat The Gathering een genre op zichzelf geworden was, en niet paste in welk kader dan ook. Bij gebrek aan duidelijk label vind je de laatste CD's van The Gathering in de winkel nog altijd bij de metal. Maar met metal heeft deze muziek amper nog iets te maken.

Intussen staat The Gathering voor een nieuwe uitdaging. Anneke Van Giersbergen heeft beslist om de groep te verlaten, om meer tijd aan haar gezin en haar persoonlijke project Agua De Annique te kunnen besteden. Ik twijfel er niet aan dat The Gathering een nieuwe weg zal vinden, zonder Anneke Van Giersbergen, maar met dezelfde geestdrift en zin voor avontuur. En ik zal uiteraard ook Agua De Annique blijven volgen. Uit wat ik al van de groep gehoord heb, mag duidelijk blijken dat Anneke Van Giersbergen ook zonder The Gathering haar mannetje staat.